Cuốn sách Why Study History? của John Fea là một tác phẩm súc tích nhưng giàu tính triết lý, đặt ra những câu hỏi cơ bản về mục đích và giá trị của việc học lịch sử. Tác giả nhấn mạnh rằng lịch sử không chỉ là ghi nhớ các sự kiện, mà là cách chúng ta hiểu bản sắc, xã hội và những lựa chọn mà con người đã thực hiện trong quá khứ.
Fea lập luận rằng học lịch sử giúp con người phát triển tư duy phản biện, khả năng phân tích nguồn tư liệu và đánh giá các lập luận dựa trên bằng chứng. Ông khẳng định rằng hiểu lịch sử giúp chúng ta tránh những sai lầm lặp lại và nhận ra những mô hình, xu hướng trong xã hội.
Một điểm nổi bật của cuốn sách là cách tác giả trình bày bằng ngôn ngữ đơn giản, dễ tiếp cận nhưng vẫn giàu lập luận học thuật. Fea sử dụng nhiều ví dụ lịch sử thực tiễn, từ các sự kiện chính trị, văn hóa, đến các câu chuyện đời thường, để minh họa lý do tại sao việc nghiên cứu quá khứ lại quan trọng.
Cuốn sách cũng thảo luận về khía cạnh cá nhân và xã hội của việc học lịch sử. Ở cấp độ cá nhân, lịch sử giúp phát triển trí tuệ, khả năng ra quyết định và sự đồng cảm. Ở cấp độ xã hội, lịch sử là nền tảng để xây dựng cộng đồng có ý thức về quá khứ, từ đó định hình văn hóa và chính sách công.
Fea còn nhấn mạnh rằng việc học lịch sử không chỉ dành cho các nhà sử học chuyên nghiệp; mọi người, ở mọi lứa tuổi và ngành nghề, đều có thể hưởng lợi từ việc suy ngẫm về quá khứ. Cuốn sách khuyến khích độc giả đặt câu hỏi về “ai kể lịch sử?”, “ai được ghi nhớ và ai bị lãng quên?”, giúp phát triển nhận thức đa chiều.
Một điểm mạnh khác là cách tác giả liên hệ việc học lịch sử với các vấn đề đương đại. Hiểu lịch sử không chỉ là nghiên cứu quá khứ, mà còn là công cụ để đối chiếu và đánh giá các vấn đề hiện tại. Fea lập luận rằng những người có kiến thức lịch sử thường ra quyết định sáng suốt hơn trong cuộc sống và công việc.
Cuốn sách còn thảo luận về việc giáo dục lịch sử trong trường học, nhấn mạnh cần dạy học sinh cách sử dụng nguồn tài liệu, đọc và lý luận với các bằng chứng lịch sử thay vì chỉ học thuộc lòng. Nó cũng cảnh báo về nguy cơ chính trị hóa lịch sử, nhấn mạnh việc giảng dạy lịch sử cần trung thực, khách quan nhưng vẫn đầy cảm hứng.
Mục lục
- Lời dẫn (Prologue)
- Nhà sử học làm gì?
- Tìm kiếm một quá khứ khả dụng
- Quá khứ như một quốc gia xa lạ
- Tiền định (Providence) và Lịch sử
- Tài nguyên Kitô giáo cho việc nghiên cứu quá khứ
- Lịch sử vì một xã hội công dân
- Sức mạnh để biến đổi
- Chuyên ngành Lịch sử — bạn dùng nó làm gì?
- Lời kết: Lịch sử và Giáo hội (Epilogue)
- Phụ lục: Đề xuất thành lập Trung tâm Lịch sử Mỹ và Xã hội Dân chủ
- Mục lục (Index)