Khi phân tích một tư liệu, bạn cần lưu ý đến thời điểm tư liệu được tạo ra. Điều này không chỉ giúp bạn xác định xem đó là tư liệu gốc hay tài liệu lịch sử nguồn chính hay phụ, mà còn giúp bạn trong việc đánh giá tư liệu.
Thời gian ra đời của tư liệu là gì?
Thời gian ra đời của tư liệu là thời điểm (ngày, tháng, năm…) mà tư liệu được tạo ra. Đối với một số tư liệu thứ cấp bạn có thể tìm ra chính xác năm xuất bản. Đối với các tư liệu gốc, đặc biệt là các tư liệu thời cổ đại hoặc trung đại, bạn chỉ có thể biết được thập kỷ hoặc thế kỷ mà nó ra đời.
Vì vậy, có nhiều cách khác nhau để xác định thời điểm ra đời của tư liệu:
- Năm chính xác 1792 TCN
- Thập kỉ 60 (từ năm 1960 – 1969)
- Thế kỉ (Ví dụ thế kỉ XV)
- Thời kì lịch sử (ví dụ thời nhà Lê Sơ)
Lưu ý, bạn cần nắm rõ trật tự thời gian của sự kiện để có thể mô tả chính xác thời gian ra đời của tư liệu. Ví dụ, một tư liệu nói về vua Minh Mạng không thể ra đời vào thời Tây Sơn được.
Tôi sẽ tìm thời gian ra đời của tư liệu ở đâu?
Tùy thuộc vào từng loại tư liệu khác nhau mà thông tin và thời gian ra đời có thể được tìm thấy ở những vị trí khác nhau.
Ví dụ:
| Loại tư liệu | Tìm thời gian ra đời ở đâu? |
| Bài báo khoa học | Trang đầu tiên, trong phần thông tin xuất bản. |
| Tư liệu thời cổ và trung đại | Dựa vào các tư liệu khác hoặc tra cứu thông tin trên mạng internet |
| Sách | Trang đầu tiên, sau trang bìa |
| Bức tranh | Hãy xem vị trí nó được trưng bày trong bảo tang, ta sẽ biết được thời gian ra đời của nó. |
| Website | Ở cuối trang web thường có ghi năm website được xây dựng. |
Nếu như tôi không tìm được thời gian ra đời của tư liệu?
Việc xác định thời gian ra đời của tư liệu có ý nghĩa rất quan trọng để phân tích và đánh giá tư liệu, vì vậy, chỉ nên sử dụng các tư liệu có thời gian ra đời rõ ràng.
Tuy nhiên, có những trường hợp, chúng ta sử dụng các tư liệu mà không xác định được thời điểm ra đời. Khi đó, chúng ta sẽ phải chú thích là tư liệu không có thời gian ra đời chính xác.
| Ví dụ: Xác định thời gian ra đời của các tư liệu sau | ||
| 1. Hiệp ước Vecxai được kí tháng 6/1919 | 2. Khuê Văn Các trong Văn Miếu Quốc tử giám được xây dựng vào năm 1805 dưới thời Nguyễn | 3. Công cụ lao động trong văn hóa Hòa Bình có niên đại (12.000 – 10.000 TCN) |
| ……………………………………………. | ……………………………………………. | ……………………………………………. |
Nguyễn Hữu Long
___________________________________________________________________________________
Bài viết này thuộc bản quyền của Dự án Giáo viên Lịch sử, việc sử dụng một phần hoặc toàn bộ bài viết phải được sự đồng ý chính thức của tác giả và có trích dẫn nguồn đầy đủ.