Lịch sử loài người là một khoảng thời gian rất dài và liên quan đến vô số nhân vật, sự kiện, hiện tượng nên chúng ta không thể nghiên cứu được tất cả. Do đó, khi nghiên cứu về quá khứ, chúng ta chỉ phải chọn một vài nhân vật và sự kiện để tìm hiểu.
Khi lựa chọn các nhân vật, sự kiện hay hiện tượng để nghiên cứu, chúng ta thường chọn những gì mà mình cho là quan trọng nhất. Khi chúng ta quyết định tìm hiểu về một nhân vật, một sự kiện hoặc một hiện tượng nào đó, có nghĩa là đối tượng đó có ý nghĩa lịch sử hoặc có tầm quan trọng.
Ý nghĩa lịch sử là gì?
Ý nghĩa lịch sử là một nhận định mà con người hiện đại đưa ra khi xác định tầm quan trọng của các nhân vật, sự kiện trong quá khứ. Điều đó có nghĩa là, những người khác nhau có thể có những cách nhìn nhận khác nhau về ý nghĩa của sự kiện lịch sử. Họ có thể cho rằng nó quan trọng hoặc không quan trọng. Họ có thể đồng tình hoặc phản đối ý nghĩa của một nhân vật hoặc một sự kiện lịch sử.
Quan điểm của mỗi người về ý nghĩa lịch sử của nhân vật, sự kiện không giống nhau nên tính quan trọng của sự kiện cũng có thể thay đổi. Do đó, một số sự kiện được coi là quan trọng trong một thế kỷ trước nhưng có thể không còn quan trọng đối với chúng ta bây giờ. Ngoài ra, có những điều chúng ta thấy rằng, một hiện tượng lịch sử rất có ý nghĩa đối với ngày nay nhưng hiện tượng đó lại chẳng được ai quan tâm vào thời điểm cách đây vài trăm năm.
Chúng ta lựa chọn các sự kiện “có ý nghĩa quan trọng” như thế nào?
Để quyết định tại sao một nhân vật hoặc một sự kiện có ý nghĩa lịch sử quan trọng, chúng ta cần dựa vào một số tiêu chí. Dưới đây là bốn tiêu chí phổ biến mà chúng ta có thể sử dụng.
- Tính độc đáo, mới lạ
- Khả năng lan tỏa, áp dụng
- Trí nhớ của người viết
- Tác động
Tính độc đáo, mới lạ
Nếu là một nhân vật thì đó là nhân vật đó có những suy nghĩ, hành động chưa từng có trước đây. Đối với một sự kiện thì đó là một sự kiện khác so với bình thường khiến mọi người phải quan tâm chú ý. Đây thường là cách mà con người từ quá khứ xác định ý nghĩa và tầm quan trọng của nhân vật và sự kiện ở vào thời của họ sống. Khi một sự kiện hoặc một nhân vật được nhắc đến và ghi chép lại trong lịch sử có nghĩa là đó là những nhân vật quan trọng. Do đó, việc tìm kiếm những điểm độc đáo, mới lạ, về một nhân vật hay, sự kiện, địa điểm hoặc ý tưởng chính là cách để phân tích ý nghĩa lịch sử của nó.
Khả năng áp dụng cho hiện tại
Những sự kiện từ quá khứ đột nhiên có thể được coi là quan trọng và có ý nghĩa bởi vì mọi người nhận ra rằng chúng có giá trị cho cuộc sống con người ở thời điểm hiện tại. Như mọi người thường nói, “lịch sử thường lặp đi lặp lại” điều đó có nghĩa là khi một sự kiện lớn xảy ra trong thời đại của chúng ta, chúng ta hay có thói quen nhìn lại quá khứ để học hỏi những bài học kinh nghiệm. Do đó, có những sự kiện từ lịch sử hiếm khi được thảo luận trước đây đột nhiên trở nên quan trọng bởi vì chúng có thể có giá trị cho ngày hôm nay.
Trí nhớ và việc ghi chép của người viết sử
Mọi thứ thường trở nên quan trọng bởi vì chúng đã được ghi nhớ và ghi chép lại theo thời gian. Trong lịch sử, thông thường một số nhân vật hoặc sự kiện sẽ trở nên quan trọng đơn giản là vì nó được các nhà sử học ghi chép lại. Trong trường hợp này, các nhà sử học thường có xu hướng tập trung vào một khía cạnh cụ thể của nhân vật hoặc sự kiện đó (có thể là tốt hoặc xấu) và thường bỏ qua các khía cạnh khác. Kết quả là, những điều được nói đến trở thành những điều có ý nghĩa quan trọng trong lịch sử.
Tác động của sự kiện
Cuối cùng, một nhân vật hoặc sự kiện được coi là có ý nghĩa quan trọng bởi vì nó có tác động đến rất nhiều người. Các tác động này có thể là ngay lập tức hoặc kéo dài tới hàng tháng, năm, thập kỷ hoặc thậm chí hàng thế kỷ sau đó. Nếu một nhân vật hoặc một sự kiện càng có tác động đến nhiều người (cả tốt và xấu) thì càng được coi trọng.
Ví dụ về các câu hỏi nghiên cứu, đánh giá ý nghĩa và tầm quan trọng của sự kiện:
Nếu bạn được giao nhiệm vụ đánh giá ý nghĩa/ tầm quan trọng của một sự kiện hoặc một nhân vật lịch sử, bạn cần cân nhắc đến các tiêu chí trên và trả lời các câu hỏi sau:
| Tiêu chí | Các câu hỏi để đánh giá ý nghĩa và tầm quan trọng |
| Độc đáo, mới lạ | – Những người trong quá khứ có cho rằng, sự kiện hoặc nhân vật đó là quan trọng hay không? Quan trọng như thế nào?
– Nhân vật, sự kiện hoặc ý tưởng này có điểm gì độc đáo mới lạ hơn mà chưa từng xảy ra trước đó? |
| Có giá trị với hiện tại | Nhân vật hoặc sự kiện đó có liên quan đến những sự kiện hiện đại như thế nào?
Những nhân vật hoặc sự kiện trong quá khứ có điểm gì tương đồng với các nhân vật hoặc sự kiện hiện tại? |
| Kí ức còn lại | Tại sao nhân vật hoặc sự kiện này lại được chọn để thảo luận kể từ thời điểm đó?
Khi đề cập đến sự kiện hoặc nhân vật này, người viết đã bỏ qua những khía cạnh nào khác? |
| Tác động/ tầm ảnh hưởng | Những ai bị ảnh hưởng bởi nhân vật hoặc sự kiện này?
Nhân vật, sự kiện này đã làm thay đổi tình hình vào thời điểm đó và có tác động lâu dài đến ngày nay ra sao? |
Nguyễn Hữu Long
(Theo Historyskills.com)
__________________________________________________________________________________________
Bài viết trên website thuộc bản quyền của Dự án Giáo viên Lịch sử, việc sử dụng một phần hoặc toàn bộ bài viết phải được sự đồng ý chính thức của tác giả và có trích dẫn nguồn đầy đủ.