(43) Review sách: tri thức lịch sử trong trường học

Knowing History in Schools là một công trình nghiên cứu sâu sắc và mang tính định hướng trong lĩnh vực giáo dục lịch sử đương đại. Được biên tập bởi Michael Young và Arthur Chapman, cuốn sách tập hợp các bài viết học thuật của nhiều chuyên gia hàng đầu nhằm khám phá ý nghĩa của “tri thức quyền năng” (powerful knowledge) trong việc dạy và học lịch sử ở trường phổ thông.

Điểm nổi bật của cuốn sách là việc làm sáng tỏ mối quan hệ giữa tri thức học thuật, tri thức phổ thông và tri thức học sinh, đặt ra câu hỏi: Lịch sử được dạy trong trường học nhằm mục đích gì? Là để học sinh nhớ sự kiện, hay để họ hiểu cách tri thức lịch sử được kiến tạo và vận hành trong xã hội?

Michael Young – người khởi xướng khái niệm “powerful knowledge” – cho rằng môn Lịch sử có tiềm năng đặc biệt giúp học sinh vượt qua kinh nghiệm cá nhân, tiếp cận những hiểu biết sâu sắc hơn về thế giới. Arthur Chapman cùng các tác giả khác phát triển luận điểm này bằng cách chỉ ra rằng, dạy học lịch sử hiệu quả là dạy cách tư duy như một nhà sử học, chứ không chỉ dạy “các câu chuyện về quá khứ”.

Cuốn sách được chia thành ba phần: phần đầu bàn về lý thuyết tri thức quyền năng; phần hai trình bày cách khái niệm này được áp dụng trong chương trình và thực hành giảng dạy; phần cuối phản tư về ý nghĩa xã hội, chính trị và đạo đức của việc biết lịch sử.

Với giọng văn học thuật nhưng thực tiễn, cuốn sách cung cấp nền tảng quan trọng cho giáo viên, nhà hoạch định chính sách và nhà nghiên cứu muốn đổi mới giáo dục lịch sử. Knowing History in Schools không chỉ là một tập hợp lý thuyết, mà là lời kêu gọi làm mới tư duy sư phạm, giúp lịch sử trở thành công cụ phát triển nhận thức, tư duy phản biện và năng lực công dân trong thế kỷ XXI.

MỤC LỤC

• Danh sách hình minh họa
• Danh sách bảng và hộp thông tin
• Giới thiệu về các tác giả đóng góp

1. Giới thiệu: Hiểu lịch sử và “xu hướng kiến thức” — Arthur Chapman
2. Lý thuyết “tri thức quyền năng” có hữu ích cho giáo viên lịch sử đến mức nào? — Alison Kitson
3. Inferentialism trong giáo dục lịch sử: Xác định “quyền lực” và “kiến thức” qua việc suy nghĩ về bản chất của khái niệm để nó có ý nghĩa — Catherine McCrory
4. Xây dựng tri thức quyền năng và nghiên cứu thay đổi khái niệm: Học từ nghiên cứu về “bản tường trình lịch sử” ở Anh và Síp — Arthur Chapman & Maria Georgiou
5. Tri thức thuộc ngành bị phủ nhận? — Richard Harris
6. Sức mạnh của kiến thức: Tác động đến giáo viên lịch sử từ phát triển chuyên môn giàu nội dung ngành học — Katharine Burn
7. Hai khái niệm về quyền lực: Sự (tái) sản xuất kiến thức trong diễn ngôn giáo dục lịch sử Anh — Joe Smith & Darius Jackson
8. Tri thức quyền năng để làm gì? Giáo dục lịch sử và diễn ngôn 45 độ — Kenneth Nordgren
9. Ka Mura, Ka Muri: Lịch sử ngành học, đáp ứng văn hóa và quan điểm Māori về quá khứ — Mark Sheehan
10. Những câu chuyện chúng ta kể với nhau: Dạy lịch sử, tri thức quyền năng và tầm quan trọng của bối cảnh — Nick Dennis
11. Tri thức quyền năng hay quyền lực của kiến thức: Một cuộc đối thoại với các nhà giáo dục lịch sử — Michael Young

• Tài liệu tham khảo
• Chỉ mục