(44) Review cuốn: Sổ tay lịch sử công chúng thời đại số

Cuốn Handbook of Digital Public History là một công trình đồ sộ và có tầm ảnh hưởng trong lĩnh vực lịch sử công chúng (public history) thời đại số. Tác phẩm tập hợp các bài viết của nhiều học giả quốc tế, giới thiệu toàn diện về cách mà công nghệ kỹ thuật số đang định hình lại việc nghiên cứu, giảng dạy, lưu trữ và truyền thông lịch sử. Ngay từ phần mở đầu, các biên tập viên đã đặt ra câu hỏi cốt lõi: làm thế nào để “lịch sử công chúng” có thể thích ứng với những thay đổi do kỹ thuật số mang lại mà vẫn giữ được tính học thuật, tính cộng đồng và trách nhiệm xã hội.

Cuốn sách đi sâu vào nhiều chủ đề then chốt như: số hóa tư liệu lịch sử, lưu trữ trực tuyến, trưng bày bảo tàng ảo, di sản văn hóa số, phương pháp kể chuyện đa phương tiện, cũng như vai trò của mạng xã hội trong việc định hình ký ức tập thể. Đặc biệt, nhiều chương thảo luận về khía cạnh đạo đức, quyền riêng tư và quyền sở hữu tri thức trong môi trường số – những vấn đề ngày càng cấp thiết đối với giới sử học hiện nay.

Điểm nổi bật của Handbook of Digital Public History là tính liên ngành và toàn cầu. Các nghiên cứu trường hợp từ châu Âu, Mỹ, châu Á và châu Phi cho thấy cách các cộng đồng khác nhau tiếp cận và thực hành lịch sử công chúng qua công nghệ. Phần lớn các tác giả nhấn mạnh rằng nhà sử học ngày nay không chỉ là người viết lịch sử mà còn là “người kiến tạo trải nghiệm số” cho công chúng.

Cuốn sách không chỉ dành cho giới nghiên cứu hàn lâm mà còn hữu ích cho giáo viên, nhà bảo tàng, quản lý di sản và bất kỳ ai quan tâm đến việc làm thế nào để kể lại lịch sử một cách sinh động, có tính tương tác và tiếp cận rộng rãi hơn trong thời đại kỹ thuật số. Đây là tài liệu tham khảo thiết yếu cho những ai muốn hiểu sâu về sự giao thoa giữa lịch sử, công nghệ và xã hội đương đại.

Lời mở đầu

Phần 1: Sử học luận

• Nền tảng sử học luận của lịch sử công chúng kỹ thuật số
• Crowdsourcing và Nội dung do người dùng tạo: Lý do tồn tại của lịch sử công chúng kỹ thuật số
• Chia sẻ quyền lực trong các thực hành lịch sử công chúng hợp tác trực tuyến
• Thay đổi cán cân quyền lực: Lời nói lịch sử truyền khẩu và lịch sử công chúng trong kỷ nguyên kỹ thuật số
• Khảo cổ công chúng kỹ thuật số
• Danh tính – nhìn lịch sử về ký ức và vấn đề bản sắc trực tuyến
• Nhân văn môi trường kỹ thuật số
• Kết hợp giá trị của bảo tàng và văn hóa kỹ thuật số trong lịch sử công chúng
• Truy cập mở: cơ hội để thiết kế lại giao tiếp học thuật trong lịch sử
• Quá khứ và hiện tại trong lịch sử công chúng kỹ thuật số
• Diễn ngữ số học: Bước ngoặt phản chiếu trong lịch sử công chúng kỹ thuật số?

Phần 2: Bối cảnh

• Thủ thư như người ngang hàng trong lịch sử công chúng kỹ thuật số
• Bảo tàng lịch sử: tăng cường tương tác khán giả thông qua công nghệ kỹ thuật số
• Bảo tàng tương tác & triển lãm trong các dự án và thực hành lịch sử công chúng kỹ thuật số: tổng quan và trường hợp bất thường của Bảo tàng M9
• Lịch sử công chúng kỹ thuật số trong thư viện
• Xuất bản lịch sử công chúng trong kỷ nguyên kỹ thuật số
• “Học lịch sử công chúng bằng cách làm lịch sử công chúng”
• Không gian: Những gì đang bị đặt cược trong lịch sử công chúng kỹ thuật số của họ?
• Lịch sử công chúng kỹ thuật số ở Hoa Kỳ
• Công nghệ và bảo tồn lịch sử: ghi chép và kể chuyện
• Mạng xã hội: Những khoảnh khắc trong lịch sử công chúng

Phần 3: Thực hành tốt nhất

• Tổ chức nội dung (Curation): Hướng tới một đạo đức mới của lịch sử công chúng kỹ thuật số
• Trực quan hóa dữ liệu cho lịch sử
• Bản đồ và bản đồ trong lịch sử kỹ thuật số và công chúng
• Trò chơi và lịch sử công chúng kỹ thuật số
• Cá nhân trong đám đông: quyền riêng tư, biên quản tham gia trực tuyến, và nhà sử học công chúng như công dân riêng tư
• Xây dựng cộng đồng, hòa giải lịch sử: có thể làm lịch sử chân thực hơn không?
• Kỷ niệm số và địa điểm ký ức trong thời đại kỹ thuật số
• Lịch sử sống: biểu diễn quá khứ
• Lịch sử công chúng kỹ thuật số truyền động lực (activist)
• Lịch sử công chúng kỹ thuật số: lịch sử gia đình và gia hệ
• Kỷ niệm cá nhân kỹ thuật số: lưu trữ bản thân và lịch sử công chúng
• Lập kế hoạch với công chúng: làm thế nào để đồng phát triển các dự án lịch sử công chúng kỹ thuật số?
• Nhìn qua điện thoại thông minh: sự tiến hóa của việc nhúng thông tin lịch sử

Phần 4: Công nghệ, phương tiện, dữ liệu và siêu dữ liệu

• Lịch sử công chúng qua meme Internet (What does it Meme?)
• Hệ GIS lịch sử
• Quản lý nội dung
• Liên kết dữ liệu mở & siêu dữ liệu
• Big Data và lịch sử công chúng
• Mô hình hóa độ phức tạp dữ liệu trong lịch sử công chúng và di sản văn hóa
• Lịch sử và trò chơi video
• Nhà sử học như người kể chuyện kỹ thuật số: sự chuyển đổi kỹ thuật số trong cách kể cho các nhà sử học công chúng
• Chiều audiovisuel & bước ngoặt kỹ thuật số trong thực hành lịch sử công chúng
• Lịch sử công chúng kỹ thuật số và nhiếp ảnh
• Khám phá kho lưu trữ kỹ thuật số quy mô lớn – cơ hội và giới hạn khi sử dụng học máy không giám sát để trích xuất ngữ nghĩa
• Infographic và lịch sử công chúng