(57) Review cuốn Hình thành năng lực ngôn ngữ và tư duy lịch sử cho học sinh

Cuốn Building Students’ Historical Literacies là một trong những công trình nghiên cứu quan trọng trong lĩnh vực giáo dục Lịch sử, đặc biệt dành cho những ai quan tâm đến việc phát triển năng lực tư duy lịch sử và khả năng đọc – hiểu tài liệu lịch sử của học sinh. Sách nhấn mạnh rằng dạy học Lịch sử không chỉ là truyền đạt kiến thức về các sự kiện, mà là hướng dẫn học sinh “đọc” quá khứ một cách có ý thức, biết đặt câu hỏi, phân tích bằng chứng và hình thành lập luận dựa trên tư liệu.

Tác giả trình bày khái niệm “historical literacy” như một năng lực đa chiều, kết hợp giữa đọc hiểu tài liệu, nhận thức thời gian, hiểu quan điểm và bối cảnh. Cuốn sách đặc biệt chú trọng vào việc giúp học sinh trở thành những người “tư duy như sử gia” thông qua các chiến lược giảng dạy như sử dụng nguồn tư liệu gốc, phân tích ngôn ngữ, hình ảnh và diễn giải lịch sử trong các phương tiện truyền thông.

Một điểm nổi bật của sách là cách tiếp cận liên ngành – kết hợp giữa lịch sử, ngôn ngữ học và giáo dục học. Tác giả cũng cung cấp nhiều ví dụ minh họa sinh động trong lớp học, mô tả chi tiết cách giáo viên có thể tổ chức các hoạt động đọc hiểu tư liệu lịch sử, thảo luận phản biện, và viết bài luận phân tích.

Ngoài ra, sách còn đề cập đến vai trò của ngôn ngữ trong việc kiến tạo hiểu biết lịch sử – cách mà học sinh sử dụng từ ngữ, câu trúc và lập luận để xây dựng “câu chuyện” về quá khứ. Thông qua đó, giáo viên được khuyến khích chú trọng đến kỹ năng viết học thuật trong môn Lịch sử như một phần thiết yếu của năng lực tư duy.

Lời nói đầu
Lời cảm ơn

PHẦN I: Khám phá các năng lực tư duy lịch sử trong điều tra lịch sử

1. Tại sao giảng dạy năng lực lịch sử: đánh giá nguồn và bối cảnh của cuốn sách này
2. Xây dựng năng lực lịch sử: một mục đích mới cho việc dạy lịch sử
3. Định nghĩa năng lực lịch sử: các sử gia đọc và viết như thế nào?
4. Dạy năng lực lịch sử: hỗ trợ học sinh trở thành người đọc và người viết tích cực
5. Lịch sử là gì? Thiết lập nhu cầu về năng lực lịch sử trong điều tra lịch sử
6. Mở rộng năng lực lịch sử: đọc phê phán nhiều loại bằng chứng

PHẦN II: Chiến lược, thói quen tư duy, khái niệm và các dạng văn bản

1. Sử dụng chiến lược đọc phê phán với nguồn sơ cấp
2. Giúp học sinh rút ra suy luận thông qua hiện vật
3. Dạy các khái niệm lịch sử thông qua văn bản hình ảnh
4. Nhìn nhận quan điểm của người khác qua tiểu thuyết lịch sử
5. Nuôi dưỡng sự hoài nghi lành mạnh bằng cách dùng sách giáo khoa và nguồn thứ cấp
6. Khám phá sự phức tạp lịch sử với văn bản âm thanh và video
7. Xây dựng lập luận với dữ liệu lịch sử số
8. Tìm kiếm mô hình và khắc phục rào cản trong việc dạy thông qua điều tra

Chỉ mục