(03) Tư duy Lịch sử và những hành động “phi tự nhiên” khác: Định hình tương lai của việc dạy về quá khứ (03)

Cuốn Historical Thinking and Other Unnatural Acts của Sam Wineburg là một trong những công trình kinh điển về phương pháp dạy và học lịch sử. Điểm nổi bật của sách là cách tác giả khẳng định tư duy lịch sử không phải là điều “tự nhiên”, mà là một kỹ năng cần được hình thành thông qua giáo dục có chủ đích. Wineburg chỉ ra rằng, con người thường tiếp cận quá khứ với những định kiến, sự mơ hồ đạo đức và lối suy nghĩ hiện tại chủ nghĩa. Chính vì vậy, việc rèn luyện tư duy lịch sử đòi hỏi học sinh phải học cách đặt sự kiện vào bối cảnh, phân tích bằng nhiều lăng kính và chấp nhận sự phức tạp của lịch sử.

Sách được chia thành bốn phần: lý do học lịch sử, thách thức của học sinh, thách thức của giáo viên và lịch sử như ký ức quốc gia. Thông qua các nghiên cứu tình huống cụ thể – chẳng hạn như cách học sinh đọc diễn văn của Abraham Lincoln hay cách giáo viên sử dụng các đánh giá thực hành – Wineburg làm sáng tỏ khoảng cách giữa trường học và giới hàn lâm, đồng thời đưa ra giải pháp để thu hẹp khoảng cách đó.

Ngoài ra, tác giả cũng nhấn mạnh vai trò của giáo viên lịch sử như những “người dẫn đường về trí tuệ”, không chỉ truyền đạt kiến thức mà còn giúp học sinh phát triển tư duy phản biện. Ở phần cuối, Wineburg bàn về lịch sử trong vai trò ký ức quốc gia, nơi mà lớp học trở thành không gian tranh luận về đạo đức, bản sắc và ý nghĩa của quá khứ đối với hiện tại.

Nội dung

Giới thiệu: Hiểu biết lịch sử

Phần I: VÌ SAO HỌC LỊCH SỬ?

1.Tư duy lịch sử và những hành động “phi tự nhiên” khác

2.Tâm lý học của việc dạy và học lịch sử

Phần II: NHỮNG THÁCH THỨC ĐỐI VỚI HỌC SINH
3. Về việc đọc các văn bản lịch sử: Ghi chú về khoảng cách giữa trường học và giới hàn lâm
4. Đọc Abraham Lincoln: Một nghiên cứu trường hợp về tư duy theo bối cảnh
5. Hình dung về quá khứ

Phần III: NHỮNG THÁCH THỨC ĐỐI VỚI GIÁO VIÊN
6. Nhìn vào lịch sử qua những lăng kính khác nhau: Vai trò của các góc nhìn chuyên ngành trong giảng dạy lịch sử
7. Những mô hình của trí tuệ trong việc dạy học lịch sử
8. Nếp gấp của thời gian và không gian: Sử dụng đánh giá năng lực để hiểu tri thức của giáo viên lịch sử

Phần IV: LỊCH SỬ NHƯ LÀ KÝ ỨC QUỐC GIA
9. Lạc trong ngôn từ: Sự mơ hồ về đạo đức trong lớp học lịch sử
10. Tạo nên (ý nghĩa lịch sử) trong thiên niên kỷ mới

ĐỌC SÁCH TẠI ĐÂY