(14) Review cuốn Học sinh học Lịch sử, Toán và Khoa học như thế nào trong lớp học

Cuốn How Students Learn: History, Mathematics, and Science in the Classroom do National Research Council biên soạn là một công trình đồ sộ, trong đó phần dành cho môn Lịch sử mang đến nhiều gợi ý quan trọng về cách dạy và học bộ môn này trong trường phổ thông. Nội dung nhấn mạnh rằng việc học Lịch sử không đơn thuần là ghi nhớ sự kiện và ngày tháng, mà là quá trình giúp học sinh rèn luyện tư duy lịch sử – cách đặt câu hỏi, phân tích chứng cứ, và hiểu các bối cảnh đa chiều của quá khứ.

Tác giả khẳng định học sinh thường đến lớp với những “quan niệm trước” về lịch sử, nhiều khi đơn giản hoặc thiên lệch, vì thế giáo viên cần khéo léo khai thác và điều chỉnh để giúp các em xây dựng cách hiểu khoa học hơn. Một điểm nổi bật khác là vai trò của chứng cứ: học sinh phải được trải nghiệm việc đọc, so sánh, và đánh giá các nguồn tư liệu lịch sử thay vì chỉ tiếp nhận kiến thức có sẵn từ sách giáo khoa.

Cuốn sách cũng phân tích cách phát triển năng lực tư duy phản biện và khả năng diễn giải của học sinh qua việc tiếp cận các câu chuyện lịch sử phức tạp. Thay vì truyền đạt một “câu chuyện lớn” duy nhất, giáo viên được khuyến khích tạo cơ hội để học sinh khám phá nhiều quan điểm khác nhau, từ đó hiểu rõ tính tranh luận trong lịch sử.

Ngoài ra, phần Lịch sử đưa ra các ví dụ thực tiễn về cách thiết kế bài học theo hướng “học bằng cách làm”, chẳng hạn như cho học sinh nhập vai nhà sử học, tự đặt câu hỏi và tự tìm chứng cứ. Cách tiếp cận này giúp học sinh thấy lịch sử có tính gắn kết với đời sống hiện tại, đồng thời nuôi dưỡng khả năng suy luận dựa trên dữ liệu chứ không chỉ niềm tin cá nhân.

Tóm lại, phần Lịch sử của How Students Learn là sự kết hợp hài hòa giữa lý thuyết nghiên cứu nhận thức và thực tiễn giảng dạy. Nó nhấn mạnh vai trò của việc xây dựng kỹ năng phân tích, đánh giá chứng cứ, và tư duy đa chiều trong học tập lịch sử. Đây là một nguồn tham khảo quý giá cho giáo viên muốn đổi mới cách dạy để học sinh thực sự “học cách tư duy như một nhà sử học”.

NỘI DUNG 

Lời mở đầu 1
Một câu chuyện về cá, 2
Môi trường học tập và thiết kế giảng dạy, 12
Vận dụng các nguyên tắc trong lớp học, 20
Mục đích và cấu trúc của cuốn sách, 21
Chú thích, 25
Tài liệu tham khảo, 26

Phần I: Lịch sử

2. Vận dụng nguyên tắc vào thực tiễn: Hiểu lịch sử 31
   Peter J. Lee
   Lịch sử và những quan niệm thường nhật, 33
   Các khái niệm cốt lõi, 61
   Lịch sử có giá trị ứng dụng, 65
   Chú thích, 73
   Tài liệu tham khảo, 74
3. Vận dụng nguyên tắc vào thực tiễn: Dạy học và lập kế hoạch 79
   Rosalyn Ashby, Peter J. Lee, và Denis Shemilt
   Bài kiểm tra thực tế, 80
   Làm việc với bằng chứng: Những người hành hương và thổ dân châu Mỹ, 84
   Làm việc với bằng chứng: Nhiệm vụ về chuyến hải trình của Thánh Brendan, 119
   Phụ lục 3A: Hàm ý đối với việc lập kế hoạch, 164
   Chú thích, 177
   Tài liệu tham khảo, 177
4. “Họ nghĩ rằng thế giới phẳng sao?”: Vận dụng các nguyên tắc của
   How People Learn trong dạy học lịch sử trung học phổ thông 179
   Robert B. Bain
   Bắt đầu từ đâu? Biến đổi chủ đề và mục tiêu thành vấn đề lịch sử, 181
   Thiết kế một môi trường học tập “tôn trọng lịch sử”: Công cụ cho tư duy lịch sử, 199
   Kết luận, 209
   Lời cảm ơn, 210
   Chú thích, 211
   Tài liệu tham khảo, 212