(35) Hướng dẫn thực hành dành cho giảng dạy Lịch sử ở bậc Trung học cơ sở và Trung học phổ thông
Khác với nhiều sách lý thuyết giáo dục mang tính hàn lâm, cuốn này tập trung hoàn toàn vào thực tiễn lớp học, giúp giáo viên từng bước xây dựng bài giảng lịch sử hấp dẫn, chính xác và phát triển tư duy phản biện cho học sinh. Tác giả nhấn mạnh rằng dạy Lịch sử không chỉ là truyền đạt sự kiện, mà là giúp học sinh “tư duy như nhà sử học” – đặt câu hỏi, phân tích bằng chứng, đánh giá quan điểm, và xây dựng lập luận có căn cứ.
Cuốn Make History: A Practical Guide for Middle and High School History Instruction của Art Worrell và Paul Bambrick-Santoyo là một cẩm nang thực hành xuất sắc dành cho giáo viên Lịch sử ở bậc trung học cơ sở và trung học phổ thông. Khác với nhiều sách lý thuyết giáo dục mang tính hàn lâm, cuốn này tập trung hoàn toàn vào thực tiễn lớp học, giúp giáo viên từng bước xây dựng bài giảng lịch sử hấp dẫn, chính xác và phát triển tư duy phản biện cho học sinh. Tác giả nhấn mạnh rằng dạy Lịch sử không chỉ là truyền đạt sự kiện, mà là giúp học sinh “tư duy như nhà sử học” – đặt câu hỏi, phân tích bằng chứng, đánh giá quan điểm, và xây dựng lập luận có căn cứ.
Cuốn sách được tổ chức mạch lạc, kết hợp lý thuyết ngắn gọn với những ví dụ cụ thể, kế hoạch bài học, mẫu câu hỏi, và hướng dẫn quan sát lớp học. Một điểm nổi bật là hệ thống “high-leverage moves” – các bước hành động then chốt mà giáo viên có thể áp dụng ngay để cải thiện hiệu quả dạy học: từ thiết kế câu hỏi khơi gợi, tổ chức thảo luận, đến hướng dẫn viết luận lịch sử. Ngoài ra, tác giả cũng đưa ra những chiến lược đánh giá năng lực học sinh và cách phản hồi hiệu quả để giúp các em tiến bộ liên tục.
Make History mang tinh thần hiện đại của giáo dục dựa trên bằng chứng (evidence-based education): dạy học gắn với kỹ năng tư duy bậc cao, phân tích tài liệu gốc, và xây dựng hiểu biết khái niệm sâu thay vì học vẹt. Cuốn sách phù hợp không chỉ với giáo viên mới vào nghề mà còn với các nhà quản lý, tổ trưởng chuyên môn muốn phát triển chương trình Lịch sử theo hướng năng lực. Với giọng văn gần gũi, thực tế và đầy cảm hứng, Make History giúp người dạy nhận ra rằng việc dạy Lịch sử không chỉ là kể lại quá khứ – mà là giúp học sinh thực sự “tạo nên lịch sử” trong nhận thức và cách nhìn thế giới của chính mình.
MỤC LỤC (dịch tiếng Việt)
Nội dung trước sách
– Nội dung điện tử (Online Content)
– Tài liệu in sẵn (Print-Ready Materials)
– Video
– Lời cảm ơn
– Về tác giả
Mở đầu (Introduction: Make History)
– Câu chuyện của Art
– Câu chuyện của Paul
– Câu chuyện của chúng tôi
– “Hướng dẫn thực hành”: Những gì bạn sẽ tìm thấy trong cuốn sách này
– Bật đèn chiếu sáng: Làm cho việc dạy tốt hiển hiện
– Xem nó: Video và mẫu công việc
– Đặt tên: Các ý tưởng lõi và các tờ đơn (One-pagers)
– Làm nó: Tài liệu để thực hiện
– Ai nên dùng cuốn sách này và cách dùng
– Bắt đầu hành trình Make History
Phần 1: Xác định đích đến (Define the Destination)
– Học thêm – Làm giàu bản đồ lịch sử của bạn
– Soạn câu hỏi ban đầu
– Tìm nguồn với nhiều quan điểm khác nhau
– Hoàn thiện đích đến
– Soạn prompt lớp học
– Tạo mẫu câu trả lời
– Vẽ lộ trình
– Chọn nguồn tài liệu
– Xác định kỹ năng tư duy lịch sử
– “Nguồn hoá” nguồn tài liệu của bạn
– Tổng hợp — Biết & Thể hiện
Phần 2: Xây dựng kiến thức (Build Knowledge)
– Kích hoạt kiến thức (Activate Knowledge)
– Do Nows
– Ôn tập miệng lớp (Class Oral Review)
– Cung cấp (hoặc tạo) tài nguyên
– Chuẩn bị kiến thức trước (Frontload) — Kể một câu chuyện
– Hấp dẫn học sinh (Hook)
– Kể câu chuyện — Làm nó dễ nhớ
– Giữ lấy câu chuyện — Củng cố sự hiểu biết
Phần 3: Đối thoại với
bằng chứng (Grapple with Evidence)
– Lên kế hoạch cho đấu tranh mang tính hiệu quả
– Chuẩn bị sân khấu — Kích hoạt điều họ cần
* Kích hoạt kỹ năng — Phân tích prompt
* Kích hoạt kiến thức
– Để học sinh vật lộn — Hướng dẫn cách hiểu
– Giám sát khi đọc & xử lý xu hướng
– Kết luận
Phần 4: Hiểu thông qua đối thoại (Make Sense of It Through Discourse)
– Trao cho học sinh các thói quen
– Đặt tên cho những thói quen mong muốn
– Xây dựng và duy trì thói quen
– Chuẩn bị sân khấu cho đối thoại
– Khởi động chu trình đối thoại
– Điều phối đối thoại nhóm lớn
– Làm sâu sắc đối thoại
Phần 5: In dấu và đo được sự học (Stamp and Measure the Learning)
– In dấu trong tiếng nói học sinh
– In dấu trong viết
– In dấu tư duy (Go Meta)
– Ứng dụng nó — Đánh giá
Phần 6: Kết hợp tất cả (Put It All Together)
– Thang Rubric triển khai — Make History
– AP US History – Reconstruction
* Bài học Xây kiến thức
* Bài học Đối thoại & Hỏi đáp
– AP World History – Westernization vs. Southernization
* Bài học Xây kiến thức
* Bài học Đối thoại & Hỏi đáp
Kết thúc (Conclusion)
– Ghi chú cuối sách (Endnotes)
