Những hạn chế của AI trong quá trình dạy học Lịch sử

Trong thời đại công nghệ số, trí tuệ nhân tạo (AI) đang ngày càng được ứng dụng mạnh mẽ vào lĩnh vực giáo dục. Trong dạy học lịch sử, AI hỗ trợ giáo viên và học sinh tra cứu thông tin, mô phỏng sự kiện lịch sử, xây dựng bài giảng sinh động hơn. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích đó, AI vẫn tồn tại nhiều hạn chế đáng lưu ý, đặc biệt là khi được sử dụng trong một môn học đòi hỏi chiều sâu tư duy và cảm xúc như lịch sử.

Trước hết, AI thiếu khả năng diễn giải và phân tích bối cảnh lịch sử một cách toàn diện. Ví dụ, khi được yêu cầu phân tích nguyên nhân dẫn đến Chiến tranh thế giới thứ nhất, một hệ thống AI có thể liệt kê các yếu tố như liên minh quân sự, chủ nghĩa dân tộc, chạy đua vũ trang… nhưng lại khó lòng thể hiện được sự phức tạp trong tâm lý con người, sự thay đổi về nhận thức xã hội hoặc tác động của truyền thông thời kỳ đó. Những yếu tố này đòi hỏi sự kết hợp giữa kiến thức lịch sử và trực giác nhân văn – điều mà AI hiện nay còn rất hạn chế.

Thứ hai, AI dễ tạo ra thông tin sai lệch nếu không được kiểm duyệt cẩn thận. Chẳng hạn, khi học sinh sử dụng chatbot AI để tìm hiểu về cuộc chiến tranh Việt Nam, AI có thể dẫn nguồn từ các tài liệu phương Tây với quan điểm thiên lệch, thậm chí trái ngược với cách mà người Việt Nam nhìn nhận và giảng dạy về cuộc chiến này. Nếu không có sự hướng dẫn từ giáo viên, học sinh có thể tiếp thu những góc nhìn sai lệch, ảnh hưởng đến khả năng tư duy phản biện và hiểu biết đúng đắn về lịch sử dân tộc.

Thứ ba, AI không có cảm xúc – điều rất quan trọng trong việc truyền tải các bài học lịch sử có tính nhân văn sâu sắc. Khi kể về nạn đói năm 1945, cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, hay những hy sinh của thanh niên xung phong ở Trường Sơn, một giáo viên có thể dùng giọng nói, ánh mắt và cảm xúc để truyền cảm hứng và khơi dậy lòng trắc ẩn nơi học sinh. AI, dù có khả năng đọc diễn cảm hay phát hình ảnh, cũng không thể thay thế được sự kết nối cảm xúc thực sự giữa con người với con người.

Cuối cùng, việc lạm dụng AI có thể làm giảm vai trò của giáo viên trong lớp học. Ví dụ, một số trường học sử dụng ứng dụng AI để kiểm tra nhanh kiến thức lịch sử, thay vì thảo luận nhóm hoặc tranh biện – những phương pháp giúp học sinh phát triển kỹ năng tư duy, giao tiếp và hợp tác. Khi mọi câu trả lời đều đến từ máy móc, học sinh sẽ ít có cơ hội luyện tập tư duy độc lập và học cách đặt câu hỏi.

Tóm lại, AI là một công cụ hỗ trợ hiệu quả trong giảng dạy lịch sử, nhưng nó không thể thay thế vai trò trung tâm của người thầy. Để khai thác tối đa lợi ích từ AI mà không làm mất đi chiều sâu và giá trị nhân văn của môn học, cần có sự kết hợp hài hòa giữa công nghệ và yếu tố con người trong quá trình dạy – học lịch sử.

Bài viết được tạo từ chính AI